Voor jou zijn Ulysses, Misdaad en straf en Max Havelaar ultieme boeken om mee te ontspannen – sterker nog, je laat je regelmatig ontvallen dat andere literatuur voor jou te min is – en als deze boeken je vervelen, verpoos je je met een wetenschappelijk tijdschrift of lectuur waarmee je je hersenen kunt trainen.
Gefeliciteerd! Je bent een taalgebruiker op hoog niveau. Bovendien heb je bovenstaande zin (met vijf persoonsvormen) helemaal gelezen. Was dat een prettige zin om te lezen? Nee, dat niet. Jij leest ook liever deze tekst:
Je houdt ervan om moeilijke boeken te lezen, bijvoorbeeld Ulysses en Max Havelaar. Als je geen boek leest, dan lees je een tijdschrift dat met je werk te maken heeft. Je vindt het namelijk fijn om jezelf een beetje uit te dagen.
Hulpmiddelen
Hoe komt dat? De zinnen zijn korter, overbodige informatie is weggelaten en er zijn signaalwoorden gebruikt. Dit zijn allemaal hulpmiddelen om het de lezer zo makkelijk mogelijk te maken. Menselijke hersenen zijn van nature lui (ja, die van jou ook). Hoe minder ze zich hoeven in te spannen om een tekst te begrijpen, hoe gelukkiger ze daarvan worden.
Signaalwoorden
Signaalwoorden helpen daarbij. Het zijn kleine woordjes die verbanden aangeven tussen zinnen en tussen alinea’s. Doe jezelf en je lezer dus een plezier en gebruik af en toe signaalwoorden. Daar wordt de lezer een stuk gelukkiger van.
Er zijn verschillende soorten signaalwoorden die elk verwijzen naar een verschillend verband. Woorden als ‘nadat’ en ‘intussen’ geven bijvoorbeeld het verband wat betreft tijd. Woorden als ‘ook’, ’ten tweede’, ‘bovendien’, etc. zijn ook signaalwoorden. Deze benadrukken dat sprake is van een opsomming. Klik hier voor een overzicht van de verschillende signaalwoorden die we in het Nederlands kennen en een heleboel voorbeelden.
Deze blog werd geschreven door Marjolijn van der Stel. Zij is docente Nederlands op een middelbare school in Den Haag. Daarvoor was zij werkzaam als eindredacteur en persvoorlichter bij een politieke partij. Ze studeerde Nederlands aan de Universiteit van Utrecht.