Hoe maak je een webtekst scanbaar? Hoe zorg je er dus voor dat lezers heel snel de belangrijkste informatie kunnen registreren en opnemen?
Allereerst willen we benadrukken dat wat ons betreft niet alle teksten scanbaar gemaakt kunnen worden en ook niet moeten worden. Er bestaan talloze teksten die nu eenmaal onvermijdelijk uit een groot aantal woorden bestaan en waarbij enige moeite van de lezer verwacht mag worden. Met als mogelijk gevolg dat die lezersgroep beperkt blijft. Denk aan opiniestukken, instructies, informatieve teksten over complexe zaken enzovoort.
We beschrijven dadelijk eerst wat wij verstaan onder ‘scanbare teksten’. Daarna benoemen we aan welk soort teksten we hierbij denken. Dus eigenlijk: welke teksten kunnen scanbaar gemaakt worden? Daarna geven we een aantal adviezen hoe dat te doen. En we besluiten met een negental tips.
Waarom zou je scanbare teksten willen maken? Dat kan bijvoorbeeld handig zijn als je een vrij eenvoudig doel hebt met je tekst waarvan de aandacht niet afgeleid zou moeten worden door minder belangrijke details. Een uitnodiging bijvoorbeeld. Het doel daarvan is de lezer te bewegen ergens naartoe te gaan. Maar onvermijdelijk zul je dan ook iets moeten zeggen over waar, wanneer, hoe laat e.d. die activiteit plaatsvindt, wat het onderwerp is, etc.
Wat bedoelen we met ‘scanbare webteksten’?
Wij richten ons in dit artikel op webteksten. Dit zijn teksten die speciaal geschreven zijn voor websites. Met scanbaar bedoelen we dat lezers in heel korte tijd essentiële informatie uit een tekst kunnen opnemen. We gaan er daarbij van uit dat deze lezers de tekst niet van begin tot eind lezen, van linksboven naar rechtsonder, maar hun blik over het scherm laten glijden, scannend lezen.
De meeste lezers blijken inderdaad op die manier naar webteksten te kijken. Er is veelvuldig onderzoek gedaan naar het leesgedrag van webartikelen en dat heeft onder meer interessante zogenoemde heat maps opgeleverd. De heat maps geven weer naar welke delen van een webpagina mensen vooral kijken. Wat blijkt: vrijwel alle lezers hebben een sterke voorkeur voor de linkerbovenhoek van een scherm, gevolgd door de eerste regels van de tekst en daarna volgt pas de rest (met name tussenkoppen e.d.). Heel veel lezers haken al snel af en komen helemaal niet toe aan de vervolgalinea’s. Het zal je niet verwonderen dat ook afbeeldingen enorme aandachttrekkers zijn. Interessant is dat mensen in extreme mate op gezichten gefocust zijn. Meer informatie over heat maps is op heel veel websites te vinden, bijvoorbeeld hier.
Welke teksten zijn scanbaar te maken?
Uitnodigingen, aankondigingen, samenvattingen en verslagen zijn voorbeelden van teksten die uitstekend scanbaar gemaakt kunnen worden, omdat ze (meestal) maar weinig echt cruciale informatie bevatten. De kern is daadwerkelijk in een paar regels samen te vatten.
Denk even niet aan SEO …
Schrijvers van webteksten krijgen van sommige SEO-adviseurs (SEO staat voor Search Engine Optimization, oftewel zoekmachine-optimalisatie) het advies teksten van minimaal 300 woorden te schrijven en liefst nog veel langer. Die lengte blijkt nodig te zijn om beter te worden gevonden door Google. Daarnaast blijkt het nog steeds lucratief te zijn af en toe een enorm lang artikel te schrijven van 2000 woorden of meer. Lucratief, omdat je daardoor sneller hoog scoort in de ranking van Google-zoekresultaten.
Er is echter meer dan SEO. Gevonden worden via zoekmachines kan een prima legitiem doel zijn, maar het kan net zo legitiem zijn te denken vanuit de behoefte van je lezer. Dat kan ertoe leiden dat je een tekst publiceert van lang geen 300 woorden, die nauwelijks trefwoorden bevat waarop mensen zouden zoeken en die volgens Google misschien maar nauwelijks waarde bevat. Maar die voor de gemiddelde beoogde bezoeker wel heel bondig en duidelijk aangeeft waar hij naar zocht!
Doen De Heren van Kopij eigenlijk zelf aan SEO? Ja, soms wel. Maar heel bewust vaak ook niet. Pagina’s als Streamers: aandachtstrekkers die bijna iedereen vergeet te maken en Een goede corrector gezocht worden vrij goed gevonden door Google.
Wij kiezen ervoor ook heel andere pagina’s en artikelen op te nemen die misschien minder SEO-vriendelijk zijn maar wel gebruikersvriendelijk. Althans, dat beogen we. Deze pagina bijvoorbeeld.
Tips om scanbaar te schrijven
Tip 1: Denk vanuit de lezer.
Richt je dus niet op de lezer die op zoek is naar je artikel, maar op de lezer die de tekst voor zich ziet.
Tip 2: Vraag jezelf bij alles wat je opschrijft af: is dit echt nodig of kan het eigenlijk wel weg?
Als het niet weg kan, maar ook niet het allerbelangrijkste is, dan adviseren we die tekstelementen niet extra te laten opvallen. Stel dat je een uitnodiging opmaakt en wilt opnemen dat de zaal open is vanaf 19.15 uur dan kun je dat het best op een bescheiden manier weergeven en niet onderstreept, helemaal bovenaan, etc.
Tip 3: Schrijf niet langer dan acht regels aaneen.
Onderbreek de tekst regelmatig met een nieuwe alinea, een witregel, een tussenkopje of een streamer. Dit is ook aan te bevelen voor langere teksten die je speciaal voor websites schrijft.
Tip 4: Maak veel gebruik van signaalwoorden.
Liever heel veel structuur dan te weinig. Meer hierover kun je lezen in het artikel Maak je lezer een stuk gelukkiger van Marjolijn van der Stel.
Tip 5: Vul de tekst niet uit.
Een uitgevulde tekst maakt een tekst log en onaantrekkelijk. Ook zorgt het voor onnatuurlijk lange afstanden tussen de woorden in sommige zinnen en propvolle regels op andere plaatsen.
Tip 6: Maak gebruik van opsommingstekens.
Opsommingen door middel van opsommingstekens trekken de aandacht, zo weten we uit de heat maps. Ze geven op de meest simpele manier structuur en overzicht. Maak ze echter niet te lang. En gebruik niet al te aparte opsommingstekens … Cijfers, bullets, sterretjes of streepjes zijn prima. Plaats voor en/of na een opsomming een witregel.
Tip 7: Laat de kop voor zich spreken.
Maak indien nodig gebruik van een onderkop of een bovenkop. Je wilt immers dat je lezer meteen ziet waar de tekst over gaat. Wees ‘gezond opportunistisch’. Stel dat je een uitnodiging maakt voor een ledenvergadering van je VvE en je hebt voor dezelfde avond Maarten van Rossem gestrikt voor een boeiende lezing over de geschiedenis van je VvE dan moet je dat laatste natuurlijk prominent opnemen in de kop. Dus niet: Uitnodiging: komt allen naar onze ALV. Maar: Exclusieve lezing van Maarten van Rossem over onze VvE! + aansluitend ALV. Maak de tekst zo wervend mogelijk.
Tip 8: Voeg als het een langer artikel betreft aan het eind een korte samenvatting toe. Of een lijstje met tips en aanbevelingen.
Als het kan puntsgewijs via een opsomming. Zoals wij nu ook gedaan hebben. Waarschijnlijk zal een groot deel van jullie niet dit gehele artikel gelezen hebben, maar naar beneden zijn gescrold, misschien even zijn blijven hangen bij de foto van een typende Heer van Kopij en vervolgens bij dit lijstje zijn uitgekomen …
Tip 9: Kies voor een iets grotere letter en stel de regelafstand ruim in.
Kies voor regelafstand 1,15 in plaats van 1.
De beste tip bewaarden we voor het laatst. Bouw een scanbare webtekst precies hetzelfde op als een persbericht. Zorg er daarbij voor dat de informatiedichtheid aan het begin enorm hoog is. Lees hiervoor ons artikel Zo schrijf je een persbericht.